آئین نامه های معاینه و معافیت های پزشكی

آئین نامه معاینه و معافیت پزشكی

آئین نامه های معاینه و معافیت های پزشكی ، شرح کلیه قوانین نظام وظیفه برای معافیت

بیماریهای عمومی
ماده ۲۹: مشمولان مبتلاء به بیماریهای عمومی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلا میشوند
از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند ۱-  عدم كفایت رشد و نمو جسمی و عضلانی كافی كه موجب ناتوانی در انجام تكالیف
نظامی میشود معاف دائم.
بند ۲-  ابتلاء به بیماریهای قابل علاج كه مدت درمان آنها بیشتر از یك ماه باشد و همچنین اعمال جراحی و
كسانیكه در دوران نقاهت بیماری میباشند
با تشخیص شوراهای پزشكی از ۶ ماه تا یكسال معاف موقت.
بند ۳-  پائین افتادگی احشاء توام با اختلالات عملی معاف دائم.
تبصره:  نوع خفیف-معاف از رزم.
بند ۴-  طول قد مشمولان كمتر از ۱۵۰ سانتی متر معاف دائم.

بیماریهای غدد مترشحه داخلی
ماده ۳۰: مشمولان مبتلاء به بیماریهای غدد مترشحه داخلی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلا می باشند
از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند ۱-  بیماریهای غدد هیپوفیز اكرومگالی،ژیگانتیسم،سندروم كوشینگ،دیابت بی مزه،
آدنوم هیپوفیز،هیپوفونكسیون كلی هیپوفیز معاف دائم.
بند ۲-  بیماریهای غدد تیروئید.
الف) گواتر توكسیك معاف دائم.
ب) هیپرتیروئیدی و هیپوتیروئیدی معاف دائم.
ج) گواترهای حجیم معاف دائم.
د) ندولهای گرم و سرد معاف دائم.
ه) تیروئیدیتهای حاد شش ماه معاف موقت.
و) گواتر عمل شده خدمات غیررزمی.
بند ۳-  بیماریهای غدد پاراتیروئید.
هیپر پاراتیروئیدی و هیپوپاراتیروئیدی معاف دائم.
بند ۴-  بیماریهای غدد فوق كلیوی.
پركاری و كم كاری غده فوق كلیوی معاف دائم.
بند ۵- بیماریهای غدد بیضه
الف) تومورهای بیضه معاف دائم.
ب) ژنیكوماستی شدید معاف دائم.
ج) سندروم كلاین فلتر معاف دائم.
بند ۶- بیماریهای غدد دیگر
الف) تومورهای هیپوفیز معاف دائم.
ب) هرمافرودیسم‌ها معاف دائم.
بند ۷- بیماریهای تغذیه و متابولیك
الف) دیابت قندی معاف دائم.
ب) هیپوانسولینیسم معاف دائم.
ج) بیماریهای ویلسون معاف دائم.

بیماریهای پوست و بافتهای زیر پوست
ماده ۳۱: مشمولان مبتلاء به بیماریهای پوست و بافتهای زیرپوست با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء می‌باشند
از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند ۱-  انواع اگزماهای وسیع وشدید
الف) در صورتی كه مزمن و مقاوم به درمان باشد معاف دائم.
ب) در سایر موارد خدمات غیر رزمی.
بند ۲-  عفونتهای قارچی عمیق و وسیع پوست
الف) در صورتی كه مزمن و مقاوم به درمان باشد معاف دائم.
ب) كچلی ۶ ماه معاف موقت.
بند ۳-  هیپرئیدروز (عرق كردن كف دست) شدید معاف دائم.
بند ۴- لیكن پلان پوستی و مخاطی شدید و گسترده معاف دائم.
بند ۵-  بسوریازیس كف دست و یا زیس‌های شدید و گسترده وانور سه معاف دائم.
بند ۶- سل‌های پوستی معاف دائم.
بند ۷-  لوپوس اریتماتوسیستمیك و لوپوس ریتمانودیسكوئید معاف دائم.
بند ۸-  خال‌های پیكمانته آنژیوم‌های وسیع و غیرقابل عمل
الف) توام با اختلالات عملی و یا در سر و صورت كه كراهت منظر ایجاد كرده باشد معاف دائم.
ب) در سایر موارد خدمات غیررزمی.
بند ۹-  میكوزیس فونكوئید و سایر لنفومای پوستی و پارابسوریازیس با پلاكهای بزرگ معاف دائم.
بند ۱۰- سیكاتریس‌های جلدی در صورتی كه وسیع و ضخیم بوده یا چسبندگی به اطراف داشته بطوری كه مانع
حمل تجهیزات و تمرینات نظامی بوده
یا تمایل به زخم شدن داشته باشد یا اختلالات عملی تولید نموده باشد معاف دائم.
بند ۱۱- اسكلرودرمپها-آتروفی‌های پوستی در صورتی كه وسیع و پیش رونده باشند معاف دائم.
بند ۱۲- ویتیلیگو گسترده صورت و یا هر دو دست و یا بیش از ۴۰% كل بدن معاف دائم.
بند ۱۳- عوارض پوستی شدید كه در اثر اختلالات عروقی ایجاد شده باشد مانند فلبیت‌های عمقی
و سطحی كه با ورم مزمن اندام توام باشد معاف دائم.
بند ۱۴- هیپودرمیتهای ندولر و شدید و منتشر و مقاوم و توام با علائم سیستمیك معاف دائم.
بند ۱۵- درماتیتهای بولوز غیرمیكروبی اكتسابی و درماتیتهای بولوز مادرزادی و اكرودرماتیت مزمن هالوپو،
آكرودرماتیس،آنتروپاتیكا معاف دائم.
بند ۱۶- هیپركراتوزكف هر دو دست و یا هر دو پا:
الف) در مورد شدید معاف دائم.
ب) در موارد خفیف خدمات غیر رزمی.
بند ۱۷- فرنكولوز شدید و وسیع یكسال معاف موقت
بند ۱۸- بیماریهای پوستی كه در حین انجام خدمت وظیفه یا در اثر حساسیت و یا مسمومیت
نسبت به مواد شیمیایی (شغلی،داروئی،جنگی)
ایجاد شده و به درمان مقاوم باشد معاف دائم.
بند ۱۹-كهیر
الف) همراه با آنژیوادم معاف دائم.
ب) در سایر موارد خدمات غیر رزمی.
بند ۲۰- آلویسی آرآتا همراه با كراهت منظر یا توتالیس و یا
یونیورسالیس معاف دائم.
بند ۲۱- بیماریهای كلاژن- اسكلرودرمی ها-پلی آرتریت نودوزا، و اسكولیتهای لنفوسیتی، و
اسكولیتهای دارویی در صورتی كه وسیع بوده
و سبب اختلال عملی گردند معاف دائم.
بند ۲۲- انواع آكنه وقتی كه شدید باشد و یا منظره صورت را تغییر دهد و یا اینكه ناحیه وسیعی از گردن، كتف‌ها،
سینه و پشت را فرا گرفته باشد معاف دائم.
بند ۲۳- لیشمانیوز (سالك پوستی)
الف) فعال شش ماه معاف موقت.
ب) در صورتیكه پس از بهبودی كراهت منظر یا اختلال عملی اعضاء را ایجاد نماید معاف دائم.
بند ۲۴-ساركوئیدوز پوست معاف دائم
بند ۲۵-بیماری ژنودرماتوز مانند تو بروز اسكلر وزیس ، ركلین هوزن، آلبینیسم ، اكتیوزمادرزادی،گزرودرماپیگمانتوزا،
پور فیری معاف دائم.
بند ۲۶- ایكتیوز گسترده مادر زادی یا اكتسابی معاف دائم.

بیماریهای داخلی مغز و اعصاب
ماده ۳۲: مشمولان مبتلا به بیماریهای داخلی مغز و اعصاب با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلا می باشند از معافیتهای مندرج
در هربند
به شرح زیر  استفاده خواهند نمود.
بند ۱-اختلالات استحاله ای سلولهای عصبی (مانند فریدرش و….)معاف دائم.
بند ۲- اختلالات تعادلی مخچه ای معاف دائم.
بند ۳- انواع میلیتها و سكل آنها
الف) درصورتیكه  شدید باشد معاف دائم.
ب)درموارد خفیف (زمانی كه براساس طبقه بندی بین المللی (۰تا۵)درحد ۴ باشد)خدمات غیر رزمی.
بند ۴- انسفالیتها و انسفالوباتیها درصورتیكه عوارض جسمی یا روانی پایدار وناتوان كننده داشته باشد معاف دائم.
بند ۵- مولیتپل اسكلروزیس یا MS معاف دائم.
بند ۶- انواع صغر عضلانی عضلات بزرگ مشروط بر اینكه اختلال  شدید و مشهود ایجادكرده باشد معاف دائم.
بند ۷- انواع میوپاتی های اولیه و ثانویه  معاف دائم.
بند ۸- اختلالات مادرزادی سیستم اعصاب مركزی از هرنوع معاف دائم.
بند ۹-انواع پارپلژی ها، پاراپارزی ها همی پلژی ها ، همی پارزیها و منو پلژیها معاف دائم.
بند ۱۰- انواع اختلالات و حركات غیر طبیعی  عضوی مربوط به دستگاه خارج هرمی  معاف دائم.
بند ۱۱- انواع صرع به شرط ثبوت كلینیكی و یا پاراكلینیكی در یكی از مراكز درمانی دانشگاهی یا نظامی معاف دائم
تبصره : درمواردی كه شروط فوق تحقیق نیابد ولی مدارك قابل استناد دال بر سابقه صرع موجود باشدبه خدمت غیر رزمی  اعزام
و در مشاغل مناسب گمارده شوددر  صورتیكه درحین خدمت صرع ثابت شود معاف دائم.
بند ۱۲- انواع پلی نوریتهای بهبود یافته و سكل آنها باتایید الكترود یا كنوزیس به شرط ثبوت كلینیكی وپاركلینیكی در مراكز درمانی
دانشگاهی یا نظامی معاف دائم.
بند ۱۳- انواع نوروفیبرو ماتوزها
الف) درمورد شدید (اختلال عملكرد ، كراهت منظر)معاف دائم
ب)درموارد خفیف خدمات غیر رزمی.
بند ۱۴-سابقه مننژیت های مزمن و سكل انواع مننژیت در صورت داشتن اختلال عملی وعصبی به شرط ثبوت  در مراكز درمانی
دانشگاهی یانظامی معاف دائم.
بند ۱۵-انواع نورالژیها معاف ازرزم.
بند ۱۶- انواع فلج  اعصاب كراینال
الف) درموارد شدید و مقاوم به درمان با اثبات كلینیكی یا پاركلینیكی معاف دائم.
ب)درموارد خفیف  خدمات غیررزمی.
بند ۱۷-انواع سكته های مغزی و ضایعات  عروقی مغز
الف)با عارضه عصبی(ارگانیك یا غیر ارگانیك)معاف دائم
ب) بدون عارضه خدمات غیر رزمی
بند۱۸-بیماری میاستنی گراویس با اثبات كلینیكی یا پاركلینیكی در مراكز درمانی دانشگاهی یا نظامی معاف دائم.
بند ۱۹- تورتیكولی معاف دائم..

بیماریهای روانپزشكی
ماده ۳۳: مشمولان مبتلا به بیماریهای روانپزشكی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلا می باشند از معافیت های مندرج
در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند ۱-انواع پسیكوزها شامل (اسكیزوافكتیو، اختلالات هذیانی ، پسیكوزهای آتیپیك مزمن)معاف دائم.
بند ۲- اختلالات خلقی
الف) شدید در فازمانیك یا فاز افسردگی اعم از حاد ویا مزمن معاف دائم
ب)اختلال افسردگی اساسی معاف دائم
ج)انواع اختلال خلفی افسردگی خفیف (دیس تایمی و سایكلوتایمی)،اختلال خلقی نوع دوم (هیپومانیا)درصورتیكه با دارو
تحت كنترل بوده و یاتهدید كننده خود
و اطرافیان نباشد معاف ازرزم .
بند ۳- انواع اختلالات شخصیتی
الف) انواع سایكو پات و نوع مرزی و نوع اسكیزوئید معاف دائم.
ب)انواع دیگر اختلال شخصیت درصورتیكه ناتوان كننده باشد معاف دائم.
ج)درصورتیكه ناتوان كننده نباشد معاف ازرزم
بند ۴- انواع نوروزهای شدید ومقاوم به درمان و مزاحم معاف دائم
بند ۵- انواع نقیصه های عقلانی و كند ذهنی ها (عقب ماندگی)
الف)با ضریب هوشی زیر ۶۰ معاف دائم
ب)باضریب هوشی بین ۷۵-۶۰ معاف از رزم
بند ۶- اختلالات تكلم و لكنت زبان در صورتی كه علت روانی پانورولوژیك داشته باشد
الف)درصورت شدید بودن معاف دائم
ب)درموارد خفیف خدمات غیر رزمی
بند ۷-بیماریهای روانی ناشی از جنگ و حوادث
الف)درصورتی كه استقرار یافته باشد به شرط ثبوت در مراكز درمانی نظامی یا دانشگاهی توسط دو نفر روانپزشك معاف دائم.
ب)درصور ت عدم استقرار خدمات غیررزمی
بند ۸- اختلال رفتار (عدم تعادل عصبی و روانی )وكژخوئیها بطوری كه مغایر شئونات نظامی باشد همچنین انحرافات اخلاقی
و جنسی مانند ترانس سكسوالیسم معاف دائم
بند ۹-اختلالات كنترل تكانه معاف دائم.
تبصره :تیك ها (تكانه های)ضعیف و گذرا مثل پلك زدن و….معاف ازرزم..

بیماریهای جراحی مغز و اعصاب
ماده۳۴: مشمولان مبتلا به بیماریهای جراحی مغز واعصاب با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلا می باشند از معافیت های
مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند ۱- معایب ستون فقرات (مادرزادی یا اكتسابی)
الف) در موارد شدید یا اشكال عملی معاف دائم.
ب) در موارد خفیف خدمات غیررزمی.
بند۲-اسپوندیلولیزیس و اسپوندیلولیستزیس معاف دائم.
بند۳-انواع هرنی دیسكال با علائم كلینیكی و رادیولوژی عمل شده و عمل نشده معاف دائم.
(در موارد بیماران عمل شده انجام میلوگرافی و یا
MRI ستون فقرات كه در مراكز درمانی دانشگاهی یا نظامی انجام شده باشد منضم به تاكید رادیوگرافی ضروری است)
بند۴-تومورهای استخوانی خوش خیم ستون فقرات
الف) در صورتیكه از نظر حجم و موقعیت اختلال عملی ایجاد نماید معاف دائم.
ب) بدون اختلال عملی خدمات غیررزمی.
بند۵-انواع شكستگی‌های تازه و مهره‌ها(بدنه،تیغه،زوائد مفصلی) معاف دائم.
بند۶- تغییر شكلهای مادرزادی و واضح جمجه مانند هیدروسفالی، میكروسفالی معاف دائم.
بند۷-اختلالات عروقی مغز با و بدون علائم كلینیكی (مثل انوریسم و A.V.M) معاف دائم.
بند۸-سابقه عمل جراحی روی مغز معاف دائم.
بند۹-كمپرسونهای نخاعی مانند تومورهای استخوانی مهره‌ها و یا سكل عفونتها و آراكنوئیدیتها خواه به مرحله فلج
رسیده باشد یا نرسیده باشد معاف دائم.
بند۱۰-هر نوع جسم خارجی در داخل جمجمه و كانال نخاعی معاف دائم.
بند۱۱-دنده گردنی
الف)با عوارض شدید معاف دائم.
ب)بدون عوارض خدمات غیررزمی
بند۱۲-توراسیك اوت لت سندرم با تائید كلینیكی و یا رادیولوژی معاف دائم.
بند۱۳-انواع خونریزیهای سربر و مننژ
الف)با عارضه عصبی (ارگانیك یا غیرارگانیك)معاف دائم.
ب)بدون عارضه خدمات غیررزمی.
بند۱۴-تروماهای عصبی
الف)فلج اعصابی كه سبب اختلالات عملی و ناتوان كننده معاف دائم.
ب)صدمات عصبی حسی خدمات غیررزمی.

بیماریهای ریه و قفسه صدری
ماده ۳۵: مشمولان مبتلاء به بیماریهای ریه و قفسه صدری با توجه به نوع بیماری كه بدان مبتلاء می‌باشند از معافیتهای مندرج
در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند۱-تغییر شكل و نقص‌های مادرزادی حجاب حاجز (نبودن دیافراگم یا فلج حجاب حاجز) معافیت دائم.
بند۲-تغییر شكل‌های مادرزادی قفسه صدری مانند سینه فرورفته (سینه قیفی شكل)، جناغ برجسته یا فقدان عضلات تنفسی:
الف) همراه با اختلال بالینی واضح در عمل قلب یا ریه معاف دائم.
ب) بدون اختلال تنفسی و قلبی خدمات غیررزمی.
بند۳-عدم تشكیل قسمتی از ریه(آژنزی ریه) و آپلازی كامل یا جزئی كه ایجاد اختلال در عمل تنفسی نموده باشد معاف دائم.
بند۴-استنیت و استئومیلیت دنده‌ها یا ترقوه یا جناح سینه یا كتف:
الف) در نوع مزمن (بیش از ۶ماه) معاف دائم.
ب) در نوع حاد شش ماه معاف موقت.
ج) در نوع بهبود یافته خدمات غیررزمی.
بند۵-شكستگی دنده‌ها یا جناغ یا كتف یا ترقوه كه موجب اختلال عمل تنفسی یا تغییر شكل شدید آنان شده باشد به شرط ثبوت
در بیمارستانهای نظامی یا دانشگاهی معاف دائم.
بند۶-سیكاتریس سوختگی وسیع و یا سیكاتریس‌های اعمال جراحی كه ایجاد اختلال عملی تنفسی نماید معاف دائم.
بند۷-انواع پلورزیها:
الف) از نوع مزمن (بیش از ۶ماه) معاف دائم.
ب) از نوع حاد شش‌ماه معاف موقت.
بند۸- سابقه پنوموتوراكس خودبخودی:
الف) سابقه پنوموتوراكس خودبخودی (یك بار تایید شده) معاف از رزم.
ب) سابقه پنوموتوراكس خودبخودی تكرار شونده (بیش از یكبار) معاف دائم.
بند۹-ساركوئیدوز،فیبروز ریه،سندرم كارتاژنز معاف دائم.
بند۱۰-تومورهای حجاب حاجز و یا جنب اعم از خوش خیم و بدخیم معاف دائم.
بند۱۱-بیماریهای قارچی مزمن ریه معاف دائم.
بند۱۲-پنوموكونیوزها معاف دائم.
بند۱۳-آمفیزم ریه:
الف) بصورت منتشر معاف دائم.
ب) لوكالیزه خدمات غیررزمی.
بند۱۴-كیستهای مختلف ریه (هیداتیك،درموئید) پلوروپری كاردیال و كیستهای هوایی بزرگ و متعدد معاف دائم.
بند۱۵-آبسه ریوی و سكلهای وسیع عفونی معاف دائم.
بند۱۶-برونشكتازی:
الف) دو طرفه یا دو لب در یك ریه معاف دائم.
ب) یك لوب یك طرفه معاف از رزم.
بند۱۷-برونشیت مزمن كه تولید عوارض بالینی نموده باشد معاف دائم.
بند۱۸-آسم به شرط ثبوت در بیمارستانهای نظامی یا دانشگاهی.
الف) در موارد متوسط و شدید معاف دائم.
ب) در موارد خفیف خدمات غیررزمی.
بند۱۹-تومورهای برونش بطور كلی اعم از بدخیم یا خوش خیم معاف دائم.
بند۲۰- اجسام خارجی ریه، برونش و مدیاستن كه عارضه ریوی ایجاد كرده و باعث اختلال در فونكسیون ریه شده باشد
به شرط ثبوت در بیمارستانهای نظامی یا دانشگاهی معاف دائم.
بند۲۱-سابقه اعمال جراحی سینه اعم از برداشتن بیش از یك دنده و توراكوپلاستی ورزكسیون ریه و دكورتیكاسیون معاف دائم.
بند۲۲-تنگی‌های تراشه برونشها كه ایجاد اختلالات عملی كرده باشد معاف دائم.
بند۲۳-تومورهای مدیاستن،مدیاستنیتهای مزمن علائم فشار به مدیاسیتن معاف دائم.

بیماریهای استخوان – اسكلت
 ماده ۳۶: مشمولان مبتلاء به بیماریهای استخوانها(اسكلت) با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء می‌باشند از معافیتهای مندرج
در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند۱-انحرافات ستون فقرات مادرزادی یا اكتسابی:
الف) در اشكال شدید و ناتوان كننده معاف دائم.
(۱) انحرافات جانبی مادرزادی و اكتسابی ستون فقرات (اسكولیوز بیش از ۳۰ درجه معاف دائم)
(۲) جبران نشده و یا منجر به تغییر شكل قفسه صدری شده باشد معاف دائم.
(۳) كیفوز شدید بیش از ۷۰درصد معاف دائم.
ب) در  اشكال خفیف (انحرافات جانبی مادرزادی و اكتسابی ستون فقرات كمتر از ۲۰درجه) معاف از رزم.
بند۲-اسپینابیفیدا اكولتا، ساكرالیزاسیون، لومباریزاسیون خدمات غیر رزمی.
بند۳-هر گونه اعمال جراحی (استخوانی) ستون فقرات معاف دائم.
بند۴-شكستگی‌های قدیمی حفره كوتیل (استابولوم) چنانچه با تغییر شكل حفره و یا عارضه دیگر مفصلی همراه باشد معاف دائم.
بند۵-نكروز آواسكولار سر استخوان ران به هر علت-معاف دائم.
بند۶-شكستگی‌های لگن:
الف) نوع مالگین معاف دائم.
ب) نوع Open Book معاف از رزم.
بند۷-بیماری شوئرمان خدمات غیررزمی.
بند۸-استئومیلیت:
الف) از نوع حاد شش ماه معاف موقت.
ب) عفونتهای سخت حاد و عفونتهایی كه علیرغم ۶ماه درمان بهبود نیافته و منجر به تغییر شكل استخوان یا ترشح مكرر باشد معاف دائم.
بند۹-تومورهای استخوانی خوش خیم.
الف) تومورهای استخوانی متعدد و یا با ایجاد اختلال مشهود در كار عضو معاف دائم.
ب) تومورهای داخل استخوانی منفرد بدون عارضه خدمات غیررزمی.
بند۱۰-كیستهای استخوانی:
الف)كیستهای بزرگ با خطر شكستگی یا به اندازه بیش از       قطر استخوان معاف دائم.
ب) كیستهای كوچك و بدون عارضه خدمات غیررزمی.
بند۱۱-شكستگی‌ها:
الف) شكستگی‌های استخوانهای بلند كه منجر به نصب پیچ و پلاك و یا كونچر شده باشد و یا در گچ باشد چنانچه كمتر از شش‌ماه از عمل گذشته باشد، شش‌ماه معاف موقت.
ب) شكستگی‌های جوش خورده‌ای كه با پیچ و پلاك، یا كونچر بوده و یا اختلال عملكرد ایجاد كرده باشد خدمات غیررزمی.
ج) شكستگی‌هایی كه پس از یكسال جوش نخورده باشد و مفصل كاذب ایجاد كرده باشد و یا در وضع نامناسب جوش خورده و اشكال عملی ایجاد نموده باشد معاف دائم.
بند۱۲-قطع یا فقدان یكی از اندامها معاف دائم.
بند۱۳-كوتاهی پا:
الف) كوتاهی بیش از ۵/۳  سانتی متر معاف دائم (به استناد اسكنوگرام)
ب) كوتاهی از ۵/۱ تا ۵/۳ سانتی متر خدمات غیررزمی.
بند۱۴- سینوویال كندروماتوزیس مفاصل همراه با اختلال عملی معاف دائم.
بند۱۵-آنكیلوز كلیه مفاصل بزرگ (هانش،زانو،آرنج،شانه،مچ پا، مچ دست) معاف دائم.
بند۱۶-محدودیت حركات مفاصل:
الف) در مورد مفاصل هانش، زانو و شانه معاف دائم.
ب) محدودیت حركات سایر مفاصل بزرگ در صورتی كه نیمی از حركات محدود شده باشد معاف دائم.
ج) در موارد خفیف تر همراه با اختلال عملكرد خدمات غیررزمی.
تبصره: در موارد مشكوك زیر بیهوشی اندازه گیری شود.
بند۱۷-دررفتگی مكرر و یا قدیمی و مادرزادی مفاصل بزرگ (مستند به ۲ رادیوگرافی در حال دررفتگی در بیمارستانهای ن.م و یا مورد وثوق)
عمل شده و نشده معاف دائم.
بند۱۸-شلی لیگامانهای زانو و مچ پا و در رفتگی عادتی مفاصل كه مانع تمرینات نظامی باشد خدمات غیررزمی.
بند۱۹-سندرم ایسكمیك ولكمن:
الف) در صورتیكه شدید و مانع خدمت باشد معاف دائم.
ب) در موارد خفیف خدمات غیررزمی.
بند۲۰-فقدان كامل شست (از مفصل M.C.P ) و یا فقدان ارزش كاری آن در یك دست معاف دائم.
بند۲۱-فقدان انگشتان دست:
الف) بیش از یك انگشت در یك دست معاف دائم.
ب) تا سه بند انگشت در یك دست خدمات غیررزمی.
توجه: در مورد انگشتان بصورت زیر عمل شود كه هر انگشت كامل یك و هر‌‌‌‌بند محسوب شود یعنی اگر بند اول چهار انگشت قطع شده باشد
بیش از یك انگشت محسوب و معاف دائم می‌شود.
بند۲۲-عوارضی كه مانع باز شدن و یا تا شدن انگشتان دست شود مانند سنداكتیلی و…
الف) در بیش از دو انگشت (مركب) معاف دائم.
تبصره: چنانچه یك انگشت قطع شده و انگشت دیگر همان دست بیش از ۵۰% عملكرد خود را از دست داده باشد،معاف دائم.
ب) در دو انگشت (ساده) خدمات غیررزمی.
بند۲۳-كوتاهی اندام فوقانی در مقایسه با یكدیگر در صورتیكه بیش از ۵سانتیمتر باشد معاف دائم.
بند۲۴-سینوستوز استخوانهای ساعد:
الف)در دو دست معاف دائم.
ب) در یك دست خدمات غیررزمی.
بند۲۵-كوبیتوس واروس و والكوس:
الف) همراه با اختلال عملكرد یا ضایعه عصبی معاف دائم.
ب) بیش از ۱۰ درجه انحراف خدمات غیررزمی.
بند۲۶-كوكساپلانا و كوكساوارا،كوكساماكنا،كوكساوالكا معاف دائم.
بند۲۷-پارگی منیسك زانو عمل شده یا نشده خدمات غیررزمی.
بند۲۸-پارگی شدید و كامل رباطهای جانبی و متقاطع زانو كه باعث ناپایداری مفصل گردد:
الف) در مواردیكه چند رباط پاره شده باشد معاف دائم.
ب) در موارد پارگی رباط ACL و PCL همراه با پارگی منیسك معاف دائم.
ج) در افراد جراحی شده همراه با اختلال عملی معاف دائم.
د) در نوع منفرد خدمات غیررزمی.
ه) در افراد جراحی شده بدون اختلاف عملی معاف از رزم.
بند ۲۹- ژنووالگوم،ژنووارم،ژنوركورواتوم
الف) در موارد شدید (فاصله بین دو قوزك یا دوكوندیل بیش از ۱۰ سانتی‌متر) معاف دائم.
ب) در موارد خفیف (فاصل بین دو قوزك یا دو كوندیل كمتر از ۱۰ سانتی‌متر) خدمات غیررزمی.
بند۳۰- صافی كامل كف پا هر دو پا در انواع سخت (Rigid) و یا با تحدب شدید استخوانی و یا با انحراف پاشنه پا معاف دائم.
بند ۳۱- پارگی بهبود یافته تاندون آشیل معاف دائم.
بند ۳۲- تغیر شكل اكتسابی یا مادرزادی استخوانهای تارس و متاتارس (هالوس والگوس شدید) خدمات غیررزمی.
بند ۳۳- قطع انگشتان پا:
الف) قطع سه انگشت كامل از یك پا و یا قطع شست در هر دو پا معاف دائم.
ب) قطع شست در یك پا خدمات غیررزمی.
بند۳۴- اكی‌نیسم معاف دائم.
بند ۳۵- اوریب بودن مفصل مچ پا:
الف)در موارد شدید معاف دائم.
ب) در موارد خفیف خدمات غیرزمی.
بند۳۶- از بین رفتن قسمتی از استخوانهای كف پا یا هر نوع تغییرات استخوانی دیگری كه مانع انجام تمرینات نظامی باشد و یا در پوشیدن پوتین اشكال ایجاد نماید معاف دائم.
بند۳۷- بیماریهای اسكلتی استخوانی نظیر
استئوژنس ایپرفكتا، آرتروكریبوزیس، سكلهای شدید ناشی از CP، پولیو و انهدام كام پاشنه (نكروز استخوان تالوس) در انواع شدید معاف دائم.
بند۳۸- استئوكوندریت دیسكانت زانو، هیپ و مچ پا معاف دائم.
بند ۳۹- بیماریهای جوش نخوردگی اسكافوئید وكن باخ همراه با اختلال عملكرد معاف دائم

بیماریهای شكم و دستگاه گوارش و جراحی عمومی
 ماده ۳۷- مشمولان مبتلاء به بیماریهای شكم و دستگاه گوارش و رشته جراحی عمومی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء
می‌باشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده می‌كنند.
بند۱- اعمال جراحی روی كبد، كیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانكراس معاف دائم.
بند۲- فیبروز و سیروز كبدی معاف دائم.
بند۳-آسیت به هر علت معاف دائم.
بند۴- كیست‌های دستگاه گوارش و طحال معاف دائم.
بند۵- همانژیوم كبدی:
الف) بزرگتر از ۴۰ میلی‌لیتر معاف دائم.
ب) كوچكتر از ۴۰ میلی‌لیتر خدمات غیررزمی.
بند۶- سنگ كیسه صفرا و مجاری صفراوی معاف دائم.
بند۷- بیماریهای مادرزادی و اكتسابی مجاری صفراوی معاف دائم.
بند۸- پورتال هایپرتانسیون به هر علت معاف دائم.
بند۹- هپاتیت‌های مزمن به هر علت معاف دائم.
بند۱۰- بیماریهای متابولیك كبدی معاف دائم.
بند۱۱- بیماریهای عروقی كبد معاف دائم.
بند۱۲- پانكراتیت:
الف) حاد ۶ماده معاف موقت.
ب) مزمن معاف دائم.
بند۱۳- لب حلقوی پانكراس، سنگهای پانكراس، كیستهای پانكراس، فیستول پانكراس معاف دائم.
بند۱۴- اسپلنكتومی یا فقدان مادرزادی طحال معاف دائم.
بند۱۵- اسپلنومگالی قابل لمس معاف دائم.
بند۱۶- تومورهای خلف صفاقی معاف دائم.
بند۱۷- فیستولهای مقعدی فوق اسفنگتری و بین اسفنگتری معاف دائم.
بند۱۸- فیستولهای نافی ویپلونیدال در كلیه موارد خدمات غیررزمی.
بند۱۹- بواسپرهای داخلی با درجه‌های «۳ » و «۴ » معاف دائم.
بند۲۰- فتق‌های جدار شكم (داخلی و خارجی) و دیافراگماتیك.
الف) عمل نشده معاف دائم.
ب) عمل شده عود كرده معاف دائم.
ج) عمل شده بدون عارضه منع خدمتی ندارد.
بند۲۱- مگاكولون با اختلالات عملی معاف دائم.
بند۲۲- كلیه بیماریهای التهابی دستگاه گوارش (IBD) به ثبوت رسیده مانند كرون، كولیت اولسر و۰۰۰ معاف دائم.
بند۲۳- سندرمهای سوء جذب (مانند بیماری سلیاك، اسپروی تروپیكال، بیماری ویپل) وتلانژكتازی عروق روده معاف دائم.
بند۲۴- تنگیهای كولون و ركتوم و مقعد به هر علت معاف دائم.
بند۲۵- كلیه سندرمها پولیپوزیر و انواع پولیپهای همراه با عوارض معاف دائم.
بند۲۶- پرولاپس ركتوم معاف دائم.
بند۲۷- سیكاتریسهای عمل جراحی روی شكم با اندازه بیش از ۲۰ سانتی‌متر خدمات غیررزمی.
بند۲۸- هر گونه عمل جراحی روی دستگاه گوارش كه تولید اختلالات گوارشی كرده باشد و منجر به برداشتن قسمتی از عضو (بجز آپاندیس) شده باشد و یا آناستوموز شده و یا چسبندگی وسیع ایجاد كرده باشد معاف دائم.
بند۲۹- بیماریهای پیتیك مقاوم به درمان و یا همراه با عوارض (انسداد،سوراخ شدگی،خونریزی) معاف دائم.
بند۳۰- دیورتیكولهای مری،معده،اثنی عشر و دیورتیكولوز عمل شده، عمل نشده معاف دائم.
بند۳۱- آشالازی (عمل شده و نشده) معاف دائم.
بند۳۲- بی اختیاری مدفوع مادرزادی و اكتسابی معاف دائم.
بند۳۳- پریتونیتهای مزمن (از هر نوع و به هر علت كه باعث اختلال در كار احشاء شده باشد اعم از چركی،سلی،قارچی) معاف دائم.
بند۳۴- سل دستگاه گوارش معاف دائم.
بند۳۵- وجود اجسام خارجی داخل شكم:
الف) با عوارض معاف دائم.
ب) بدون عوارض خدمات غیررزمی.
بند۳۶- تمام فلاپهای پدیگوله عضلانی،آزاد:
الف) اگر نقص عضو یا اختلال عملكرد ایجاد كرده باشد معاف دائم.
ب) سایر موارد بدون عارضه خدمات غیررزمی.
بند ۳۷- دیورتیكول مكل:
الف) با عارضه معاف دائم.
ب) بدون عارضه خدمات غیررزمی.
بند۳۸- هپاتومگالی شدید به هر علت معاف دائم.
بند۳۹-آبسه‌های چركی و آمیبی كبد معاف دائم.
بند۴۰- خونریزیهای مكرر دستگاه گوارش با علت ناشناخته معاف دائم.
بند۴۱- بیماری كلیگر نجار نوع ۱ و ۲، كلستاز دوبین جانسون و روتور معاف دائم.
بند۴۲- بیماری ژیلبرت خدمات غیررزمی.
بند۴۳- ازوفاژیتها:
الف) ازوفاژیت شدید كه منجر به اولسربارت شده یا دیسپلازی شدید (گزارش پاتولوژی) داده باشد معاف دائم.
ب) ازوفاژیت در مراحل یك تا چهار معاف از رزم.
بند۴۴- فیستول وریدی شریانی اندام فوقانی و تحتانی مادرزادی یاتروماتیك
الف) همراه با اختلاف عملكرد معاف دائم.
ب) بدون اختلال شدید معاف از رزم.

بیماریهای خون و انكولوژی – بدخیمی ها
ماده ۳۸- مشمولان مبتلاء به بیماریهای خون با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء هستند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده می‌نمایند.
بند۱- كم خونی‌های مگالوپلاستیك معاف دائم.
بند۲-اختلالات ساختمانی ارثی گلبول قرمز ( مانند میكرواسفروسیتوزارثی، اولوسیتوزیز، الیپتوسیتوز) معاف دائم.
بند۳- كم خونی‌های مزمن اكتسابی به علت بیماریهای خوش خیم:
الف) در موارد هموگلوبین زیر ۱۰ معاف دائم.
ب) در موارد هموگلوبین مساوی و یا بیشتر از ۱۰ خدمات غیررزمی.
بند۴- پلی گلبولی اولیه (پلی سیتمی) و ترومبوسیتوز اولیه معاف دائم.
بند۵- اختلالات كمی و كیفی پلاكتها و فاكتورهای انعقادی (بیماریهای خونریزی دهنده و هایپركوآگولانت) معاف دائم.
بند۶- بدخیمی‌های خون و دستگاه لنفاوی بطور كلی معاف دائم.
بند۷- اختلالات خونی ارثی و اكتسابی با منشا ایمونولوژیك معاف دائم.
بند۸- اگرانولوسیتوز معاف دائم.
بند۹- بیماریهای هموگلوبینوپاتی ارثی با سطح هموگلوبین كمتر از ۱۰ معاف دائم.
بند۱۰- تالاسمی ماژور، تالاسمی اینترمدیت و سندرمهای سیكل سل معاف دائم.
بند۱۱- هیپراسپلنیزیم معاف دائم.
بند۱۲- بیماری فاویسم خدمات غیررزمی در نزدیكی مراكز درمانی.
بند۱۳- آپلازی مغز استخوان به هر علت معاف دائم.
بند۱۴- تومورهای بدخیم از هر نوع و در هر عضو كه باشد ولو اینكه درمان شده باشد معاف دائم.
بند۱۵- تومورهای خوش خیم:
الف) چنانچه سبب اختلال مشهود در كار عضو یا بصورت عودكننده و یا با كراهت منظر همراه باشد معاف دائم.
ب) در غیر موارد فوق به مبحث مربوطه رجوع شود.

بیماریهای دستگاه  دراری تناسلی
 ماده ۳۹: مشمولان مبتلاء به بیماریها دستگاه ادراری تناسلی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلا می‌باشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند۱- انسداد ادراری به دلایل عضوی یا عفونی یا فونكسیونی:
الف) در صورتیكه برطرف كردن انسداد امكان پذیر باشد خدمات غیررزمی.
ب) در صورت عدم امكان برطرف كردن انسداد معاف دائم.
بند۲- برگشت ادرار به حالبها:
الف) اگر دو طرفی یا یك طرفه شدید باشد معاف دائم.
ب) یك طرفه و خفیف خدمات غیررزمی.
بند۳- بیماریهای عفونی مزمن (سلی،میكروبی،انگلی،قارچی) كلیه، لنگچه،حالب،مثانه،بیضه‌ها،مجاری ادرار
هر یك به تفكیك معاف دائم.
بند۴- سنگهای حالب،كلیه،پروستات،مثانه و سنگهای شاخ گوزنی و نفروكلسیوز:
الف) در صورتیكه انسداد ایجاد كرده باشد معاف دائم.
ب) در صورت عدم ایجاد انسداد معاف از رزم.
بند۵- سنگهای حالب،كلیه،مثانه عمل شده خدمات غیررزمی.
بند۶-تومورهای خوش خیم و بدخیم مجاری ادراری تناسلی معاف دائم.
بند۷-بیماریهای رتروپریتوان،فیبروزر رتروپریتوان، تومورهای خوش خیم و بدخیم و كیست‌های رتروپریتوان معاف دائم.
بند۸-بیماریهای طبی كلیه: سندروم نفروتیك، گلومر و لونفریت مزمن، پیلونفریت مزمن، بیماریهای كلاژن كلیه،
پروتئین اوری بیش از ۳۰۰میلی‌گرم و هماتوری اسانسیل و نارسایی مزمن كلیه معاف دائم.
بند۹-گلومرولونفریت و پیلونفریت حاد ۶ماه معاف موقت.
بند۱۰-هیدرونفروس و اتساع لگنچه معاف دائم.
بند۱۱-نفركتومی یك طرفه، نفركتومی پارسیل ویپلاپلاستی معاف دائم.
بند۱۲- كلیه نعل اسبی-كلیه اكتوپیك داخل لگن،اكتوپی یك طرفه(یعنی هر دو كلیه در یك طرف قرار گرفته باشند) معاف دائم.
بند۱۳-پتوزكلیه:
الف) درجه۲ خدمات غیررزمی.
ب)درجه۳معاف دائم.
بند۱۴-هیپوپلازی و آپلازی و آژنزی كلیه معاف دائم.
تبصره: هیپوپلازی یك طرفه و بدون علامت معاف از رزم.
بند۱۵-كلیه میان اسفنجی معاف دائم.
بند۱۶- فیستول سیستم اداری به دستگاه گوارش یا پوست معاف دائم.
بند۱۷- نكروزكورتكس كلیه:
الف) در صورتی كه منجر به نارسایی یا كم كاری كلیه شده باشد معاف دائم.
ب) در سایر موارد خدمات غیررزمی.
بند۱۸-پیوند كلیه معاف دائم.
بند۱۹- بیماریهای عروقی كلیه مثل: آنوریسم شریان كلیوی، انفاركتوس كلیه، ترومبوز ورید كلیوی، فیستول شریانی وریدی،
آنوریسم شریانی وریدی معاف دائم.
بند۲۰-دوبلیكاسیون حالب در صورتیكه بطور جداگانه تا مثانه ادامه داشته باشد معاف دائم.
بند۲۱-مگااورتر خدمات غیررزمی.
بند۲۲-هیدرواورتر معاف دائم.
بند۲۳-اورتروسل یك طرفی یا دو طرفه خدمات غیررزمی.
بند۲۴- مثانه نوروژنیك معاف دائم.
بند۲۵- كاهش ظرفیت مثانه به دلایل اعمال جراحی قبلی پاسیتیت و یا رادیوتراپی معاف دائم.
بند۲۶- سیستكتومیتوتال و پارسیل معاف دائم.
بند۲۷- تنگی كردن مثانه:
الف) بدون عارض خدمات غیررزمی.
ب) در صورتیكه عارضه داشته باشد بر حسب عارضه اظهار نظر شود.
بند ۲۸- از بین رفتن قدرت انقباضی كردن مثانه كه منجر به بی‌اختیاری ادرار شود معاف دائم.
بند۲۹- هیپوسپادیاز تنه آلت و میان دو راه معاف دائم (هیپوسپادیاز درجه یك مانع خدمتی ندارد)
بند۳۰- ایسپادیاز معاف دائم.
بند۳۱- انواع فیستولهای مجرا به تنه آلت، ركتوم و پرینه و اسكروتوم معاف دائم.
بند ۳۲-بیماری بیرونی:
الف) نوع شدید معاف دائم.
ب) نوع خفیف خدمات غیررزمی.
بند۳۳- دیورتیكول مجرا معاف دائم.
بند۳۴- تنگی شدید مجرا، انواع والوهای مجرای خلفی، تومورهای خوش خیم و بدخیم مجرا،
اورتریت‌های مزمن غیرقابل درمان معاف دائم.
بند۳۵- بیماریهای مقاربتی اگر در ناحیه انتهایی مجرا و آلت دفرماسیون ایجاد كرده یا به فیبروز و
یا تنگی مجرا منجر شود معاف دائم.
بند۳۶- هیدروسل:
الف) نوع حجیم معاف دائم.
ب) سایر موارد خدمات غیررزمی.
بند۳۷- واریكوسل:
الف) درجه ۱ و۲ خدمات غیررزمی.
ب) درجه ۳ معاف دائم.
بند۳۸- تورسیون حاد بیضه ۶ماه معاف موقت.
بند ۳۹- اكتوپی و یا فقدان بیضه:
الف) دو طرفه معاف دائم.
ب) یك طرفه خدمات غیررزمی.
بند ۴۰- آتروفی شدید بیضه:
الف) دو طرفه معاف دائم.
ب) یك طرفه خدمات غیررزمی.
بند۴۱- هماتوسل حاد ۶ماه معاف موقت.
بند۴۲- شكستگی آلت خدمات غیررزمی.
بند۴۳- اپی‌دیدیمكتومی:
الف) دو طرفه معاف دائم.
ب) یك طرفه خدمات غیررزمی.
بند۴۴- فقدان آلت معاف دائم.
بند۴۵- ترمبوقلبیت وریدهای سطحی آلت ۶ماه معاف موقت.
بند۴۶- دو جنسی معاف دائم.
بند۴۷- بی‌اختیاری ادراری و شب ادراری به شرط ثبوت در بیمارستانهای نیروهای مسلح معاف دائم.
بند۴۸-تغیر مسیر ادراری با عمل جراحی معاف دائم.
بند۴۹- هیدروسل طناب منوی،ایپدیدیمیت مزمن و كیست‌های طناب منوی خدمات غیررزمی.
.

بیماریهای فك و دهان و دندان
ماده ۴۰- مشمولان مبتلاء به بیماری فك و دهان دندان با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء می‌باشند از معافیت‌های مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده می‌نمایند.
بند۱- ناهنجاریهای استخوانی فك و صورت كه موجب اختلال در عمل جویدن یا تكلم باشد معاف دائم.
بند۲-آنگیلوز مفصل تامپورو ماندیبولریك یك طرفی و دو طرفی به شرط ثبوت بوسیله رادیوگرافی معاف دائم.
بند۳- تومورهای خوش خیم در صورتیكه از لحاظ حجم و موقعیت ایجاد اختلال در جویدن و یا در تكلم بنماید معاف دائم.
بند۴-كام شكاف دار همراه یا بدون لب شكری:
الف) عمل نشده معاف دائم.
ب) عمل شده با عارضه تنقسی یا تغذیه‌ای و یا اختلال تكلم شدید معاف دائم.
ج) عمل شده بدون عارضه خدمات غیررزمی.
بند۵- استئومیلیتهای استخوانهای فك كه بعد از درمان منجر به ناهنجاری مشهود استخوانهای فك و صورت شوند،معاف دائم.
بند۶- ناهنجاریهای زبان مانند آنكیلوگلوسی،آتروفی و هیپرتروفی زبان، شكاف برداشتن و یا دو قطعه شدن زبان كه موجب
اختلال در جویدن و تكلم و یا بلع شود معاف دائم.
بند۷- از بین بردن دندانها بطوریكه در مجموع در دهان كمتر از ۱۴ دندان وجود داشته باشد معاف دائم.
بند۸- كلیه تومورهای بدخیم فك و دهان معاف دائم

بیماریهای چشم و عوارض بینایی
ماده ۴۱: مشمولان مبتلاء به بیماریهای چشم و عوارض بینایی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء می‌باشند از معافیتهای مندرج
در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود:
بند۱- هیپرمتروپی با سایكلوپلژی كامل برای مشمولان عادی و دیپلم:
(هیپرمتروپی با سیكلوپلژی كامل كه در صورت همراه بودن با آستیگماتیسم، با علامت منفی منظور شود ولی محاسبه نگردد)
الف) هیپرتروپی از ۵/۲ تا ۴ دیوپتر داخل هر یك از چشمها خدمات غیررزمی.
ب) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی دو چشم از پنج تا هشت دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
ج) هیپرمتروپی بیش از چهار دیوپتری یك چشم تا پنج دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
د) هیپرتروپی بیش از پنج دیوپتری یك چشم معاف دائم.
ه) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی هر دو چشم بیش از هشت دیوپتری معاف دائم.
بند۲- هیپرمتروپی با سایكلوپلژی كامل در مشمولان بالاتر از دیپلم:
(هیپرمتروپی با سیكلوپلژی كامل كه در صورت همراه بودن با آستیگماتیسم، با علامت منفی منظور شود ولی محاسبه نگردد)
الف) هیپرمتروپی از ۳تا۵ دیوپتر داخل هر یك از چشمها خدمات غیررزمی.
ب) مجموع هیپرمتروپی دو چشم از شش تا ۱۰ دیوپتر داخل خدمات رزمی.
ج) هیپرمتروپی بیش از دیوپتری یك چشم تا شش دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
د) هیپرمتروپی بیش از شش دیوپتری یك چشم معاف دائم.
ه) مجموع دیوپتر هیپرمتروپی هر دو چشم بیش از ۱۰ دیوپتر معاف دائم.
بند۳- میوپی با سایكلوپلژی در مشمولان عادی و دیپلم:
(میوپی با سیكلوپلژی كامل كه در صورت همراه بودن با آستیگماتیسم با علامت مثبت منظور شود ولی محاسبه نگردد)
الف) میوپی از ۵/۲ تا ۴ دیپوپتری داخل هر یك از چشمها خدمات غیررزمی.
ب) مجموع دیوپترمیوپی از ۵تا۸ دیوپتر داخل هر دو چشم خدمات غیررزمی.
ج) میوپی بیش از پنج دیوپتری یك چشم تا شش دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
د) میوپی بیش از شش دیوپتری یك چشم معاف دائم.
ه) مجموع دیوپترمیوپی بیش از هشت دیوپتری هر دو چشم معاف دائم.
بند۴- میوپی با سایكلوپلژی در مشمولان بالاتر از دیپلم:
(میوپی با سیكلوپلژی كامل كه در صورت همراه بوده با آستیگماتیسم با علامت مثبت منظور شود ولی محاسبه نگردد)
الف) میوپی از ۳تا۵ دیوپتر داخل هر یك از چشمها خدمات غیررزمی.
ب) مجموع دیوپترمیوپی بین ۶تا۱۰ دیوپتر داخل هر دو چشم خدمات غیررزمی.
ج) میوپی بیش از ۶ دیوپتری یك چشم تا ۷ دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
د) میوپی بیش از ۷ دیوپتری یك چشم معاف دائم.
ه) مجموع دیپوپترمیوپی بیش از ۱۰ دیوپتری هر دو چشم معاف دائم.
بند۵- آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط با سایكلوپلژی كامل در مشمولان عادی و دیپلم:
(در آستیگماتیسم ساده، یا مركب یا مخلوط میزان آستیگماتیسم بایستی بیشتر از اسفر باشد)
الف) آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط از ۵/۲ تا ۴ دیوپتری داخل هر یك از چشمها خدمات غیررزمی.
ب) مجموع دیوپتر آستیگمات ساده، مركب یا مخلوط از ۵تا۸ دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
ج) آستیگماتیسم ساده یا مركب بیش از ۵ دیوپتری تا ۶ دیوپتری یك چشم خدمات غیررزمی.
د) آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط بیش ازشش دیوپتری یك چشم معاف دائم.
ه) چنانچه آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط هر دو چشم در مجموع بیش از هشت دیوپتر باشد معاف دائم.
بند۶- آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط با سیكلوپلژی كامل در مشمولان بالاتر از دیپلم:
(در آستیگماتیسم ساده یا مركب میزان آستیگماتیسم بایستی بیشتر از اسفر باشد)
الف) آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط از ۳تا۵ دیوپتری داخل هر یك از دو چشم خدمات غیررزمی.
ب)مجموع دیوپتر آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط هر دو چشم از ۶تا۱۰ دیوپتر داخل خدمات غیررزمی.
ج) آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط بیش از ۶ دیوپتری تا ۷ دیوپتر داخل یك چشم خدمات غیررزمی.
د) آستیگماتیسم ساده، مركب یا مخلوط بیش از هفت دیوپتری یك چشم معاف دائم.
ه) مجموع دیوپتر آستیگمات ساده، مركب یا مخلوط هر دو چشم بیش از ۱۰ دیوپتر معاف دائم.
بند۷- فقدان یك چشم یا آنكه یك چشم عملاً و یا در اثر بیماریهای غیر قابل علاج فاقد بینایی (عدم درك نور) باشد معاف دائم.
بند۸- اورام ملتحمه فصلی شدید توام با عوارض قرنیه:
الف) در مشمولان عادی معاف دائم.
ب) در مشمولان دیپلم و بالاتر خدمات غیررزمی.
بند۹- عوارض تراخمی ملتحمه و پلك از قبیل سیمبلفارون كزروزیس، آنتروپیون و اكتروپیون:
الف) در یك چشم خدمات غیررزمی.
ب) در دو چشم معاف دائم.
بند۱۰- ناخنك پیشرفته كه تا مركز قرنیه پیشرفت نموده باشد و با چشم غیرمسلح دیده شود معاف دائم.
بند۱۱- لك مركزی قرنیه:
الف) در صورتیكه وسیع باشد و مركز قرنیه را اشغال نموده باشد(لك وسیع در موضعی
كه بیش از ۳میلیمتر مربع سطح قرنیه را پوشانیده باشد) معاف دائم.
ب) در موارد خفیف‌تر خدمات غیررزمی.
بند۱۲- كراتیت‌های آنترستیسیل و دیستروفیهای قرنیه یك یا دو چشم معاف دائم.
بند۱۳- كلوبوم مادرزادی مردمك:
الف) همراه با گرفتاری شبكیه (رتین) معاف دائم.
ب) بدون گرفتاری شبكیه (رتین) خدمات غیررزمی.
بند۱۴- ایریدوسیكلیتهای شدید و مزمن یك یا دو چشم كه تولید چسبندگیهای وسیع نموده باشد معاف دائم.
بند۱۵-اكلوزیون و سیكلوزیون كامل مردمك معاف دائم.
بند۱۶- ایریدكتومی یا اریدودیالیز وسیع حاصل از حوادث یا اعمال جراحی.
الف) در صورتیكه با كاهش دید و عوارض قرنیه و عدسی توام باشد معاف دائم.
ب) در صورتیكه با كاهش دید و عوارض توام نباشد خدمات غیررزمی.
بند۱۷- كاتاراكت مادرزادی، ضربه‌ای، متابولیك و كاتاراكت عمل شده معاف دائم.
تبصره: كدورتهای عدسی كه ایجاد اختلال دید در رتینوسكوپی نمی‌نماید خدمات غیررزمی.
بند۱۸- كدورت وسیع زجاجیه به هر علت معاف دائم.
بند۱۹- كوریورتینیت مركزی و یا منتشر مزمن یك یا دو چشم معاف دائم.
بند ۲۰- رتینیت پیگمانترو رتینیتهای غیرپیگمانتر
به شرط اثبات توسط ERG (كه در آن افت ولتاژ حداقل نصف میزان طبیعی باشد) معاف دائم.
بند۲۱- لوكساسیون كامل یا ناقص عدسی یا لنتیكیونوس و یا فقدان عدسی یك چشم معاف دائم.
بند۲۲- انفاصل شبكیه عمل شده و یا عمل نشده به هر علت معاف دائم.
بند۲۳- آمبولی شریان شاخه‌ای یا مركزی و یا ترومبوز ورید شاخه‌ای یا مركزی و یا هر نوع واسكولیت مزمن
یك یا دو چشم معاف دائم.
بند۲۴- بیماریهای ناحیه ماكولا و عصب باصره از قبیل آتروفی، هیپوپلازی، سوختگی، سوراخ ماكولا
و یا خونریزیهای ناحیه ماكولا و آتروفی عصب باصره معاف دائم.
بند۲۵- میكروفتالمی و بوفتالمی یك یا دو چشم معاف دائم.
بند۲۶- اگزوفتالمی‌های تومورال یا پولساتیویك یا دو چشم معاف دائم.
بند۲۷- فلج كامل یك یا چند عضله چشم در صورتیكه استقرار یافته و دائمی باشد معاف دائم.
بند۲۸- لاكوفتالمی‌های مربوط به فلج عضلات پلكی معاف دائم.
بند۲۹- افتادگی دائمی پلك (در هر یك از چشمها) در صورتیكه بیش از نصف مردمك چشم را پوشانیده باشد معاف دائم.
بند۳۰- استرابیسم آمبلیوپیك یك چشم و استرابیسم متناوب معاف دائم.
بند۳۱- نیستاگموس دائمی و مشهود معاف دائم.
بند۳۲- داگریوسیستیت مزمن و چركی معاف دائم.
بند۳۳- گلوكوم مزمن و مطلق و گلوكوم حاد زاویه بسته با عارضه و گلوكوم‌های عمل شده یك چشم معاف دائم.
بند ۳۴- اجسام خارجی داخل كره چشم معاف دائم.
بند ۳۵-پیوند قرینه معاف دائم.
بند ۳۶-كراتوكونوس با گزارش توپوگرافی بیمارستانهای نظامی و دانشگاهی معاف دائم.
بند ۳۷-تومورهای خوش خیم به هرصورت خدمات غیر رزمی(درصورت ایجاد طبق بند مربوطه رفتار شود)
بند ۳۸-توموركاذب اوربیت درصورتیكه عود كننده ومقاوم به درمان باشد معاف دائم.
بند ۳۹-آمبلیوپی یك چشم یا دوچشم خدمات غیررزمی

بیماریهای گوش و حلق و بینی
ماده۴۲: مشمولان مبتلاءبه بیماریهای گوش و حلق و بینی با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاءمی باشند از معافیت های مندرج درهر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند ۱- كاهش شنوایی یكطرفه بطوری كه معدل آن در فركانس های چهارگانه(۵۱۲-۱۰۲۴-۲۰۴۸-۴۰۹۶)بیش از ۸۰دسی بل باشد معاف دائم.
بند ۲-كاهش شنوایی یكطرفه اگر درفركانس های چهاررگانه بین ۵۰تا ۸۰دسی بل باشد خدمات غیررزمی.
بند ۳-كاهش شنوایی هردو گوش بطوری كه معدل كاهش شنوایی در فركانس های چهارگانه دریك گوش
بالای ۲۵ دسی بل و درگوش دیگر بالای ۵۰ دسی بل باشد معاف دائم.
بند ۴-كاهش شنوایی هردو گوش درفركانس های چهارگانه بین ۲۵ تا ۵۰ دسی بل خدمات غیررزمی .
بند ۵- كری ولالی معاف دائم.
بند ۶- فقدان كامل مادرزادی یا اكتسابی لاله گوش یكطرفه یا دو طرفه معاف دائم.
بند ۷-آترزی یا انسداد مجرای گوش خارجی  درتمام طول مجرا یا قسمتی از آن معاف دائم.
بند ۸- عفونت مزمن گوش میانی كه سبب ایجاد پولیپ یا ضایعه در ناحیه شراپنل و یااستثیت و كولستئاتوم نماید یكطرفه یا دوطرفه معاف دائم.
بند ۹- عمل جراحی رادیكال ماستوئیدكتومی معاف دائم.
بند ۱۰- عفونت مزمن گوش میانی با ترشح چركی و پارگی پرده تمپان درصورتی كه از نظر رادیولوژی تراكم استخوانی یا اسكلروز
ناشی از عكس العمل عفونت موجود باشد ویا همراه باكاهش شنوایی دوطرفه بیش از سی و پنج دسی بل درهر گوش باشد:
الف)درموارد دوطرفه معاف دائم.
ب)یكطرفه خدمات غیررزمی.
بند۱۱- عفونت مزمن گوش میانی با ترشح چركی یك گوش كه با تراكم استخوانی یااسكلروزناشی از عفونت
باشد درصورتی كه با پارگی پرده گوش سمت دیگر همراه باشد(حتی بدون وجود تراكم استخوانی)معاف دائم.
بند ۱۲- فلج عصب صورتی در اثر التهابات قدیمی گوش باشكستگی استخوان روشه یا به علت عمل جراحی گوش معاف دائم.
بند ۱۳- فلج كامل عصب صورتی مقاوم به درمان به هرعلتی (علل ناشناخته،بلز سندروم رامس هانت و غیره)كه حداقل شش ماه
از شروع آن گذشته باشد معاف دائم .
بند ۱۴-لابیرنتیت های چركی (باكتریال)كه همراه بانیستاكموس واضح و علائم پاراكینیك ثابت شده در بیمارستاهای
نیروهای مسلح باشد معاف دائم.
بند۱۵- بیماری و سندروم درصورتی كه با آزمایشات پاراكلینیك در بیمارستانهای نیروهای مسلح تایید شود معاف دائم.
بند ۱۶- عوارض مادرزادی یا عفونی در بینی ، كام ، لب وحلق كه تولید اختلالات شدید نفسی ، صوتی، گوارشی نموده باشد
و یا كراهت منظر ایجاد كرده باشد در صورتی كه قابل درمان نباشد معاف دائم.
بند ۱۷- شكستگی های قدیمی بینی همراه با اختلالات تنفسی شدید و یاتغییر شكل شدید ظاهری صورت كه نیار به
عمل جراحی زیبایی داشته باشد معاف دائم.
بند۱۸- رینیت آتروفیك همراه با كروت متعفن (بیماری اوزن)معاف دائم.
بند۱۹-آنژیوفیبروم نازوفارلگس معاف دائم.
بند۲۰- سینوزیت ها توام (پان سینوزیت)مزمن معاف دائم.
بند۲۱-پولیپوزبینی:
الف) درصورتی كه دوطرفه باشد معاف دائم.
ب)درصورت یكطرفه خدمات غیررزمی
بند۲۲-تومورهای میكسد غده بنا گوشی و یا تحت فكی عمل شده ویا عمل نشده
(به شرط ثبوت در بیمارستانهای نیروهای مسلح)معاف دائم.
بند۲۳- لارنژیت‌های مزمن كه تولید اختلالات شدید و دائمی صوتی یا تنفسی نماید معاف دائم.
بند۲۴- بیماریهای مادرزادی، عفونی، ضربه‌ای و یا تومورهای حنجره كه تولید اختلالات شدید و دائمی نماید معاف دائم.
بند۲۵- تومورهای گلوموس ژوگولر، آنژیومهای وسیع در نقاط مختلف گوش و حلق و بینی، حفره و فضای دهان، زبان، فكین،
سینوسهای صورت و منضمات اعضای فوق معاف دائم.
بند۲۶- فلج تارهای صوتی دو طرفه و یا یك طرفه با بیش از شش ماه سابقه معاف دائم.

بیماریهای قلب و عروق
ماده ۴۳- مشمولان مبتلاء به بیماریهای قلب و عروق با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء هستند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده می‌نمایند.
بند۱- كلیه عوارض عضوی دریچه‌ای قلب عمل شده و عمل نشده به شرط ثبوت در بیمارستانهای نیروهای مسلح یا دانشگاهی معاف دائم.
تبصره: پرولاپس دریچه‌ای كه منجر به نارسائی نشده باشد خدمات غیررزمی.
بند۲- وجود هر گونه بیماری مادرزادی قلب اعم از عمل شده و نشده معاف دائم.
تبصره: دكستروكاردی و سیتوس انورتوس اگر با آنومالیهای دیگر همراه نبوده و عارضه‌ای نداشته باشد منع خدمتی ندارد.
بند۳- هر نوع بیماری عروق كرونر در هر درجه و حالتی كه باشد معاف دائم.
بند۴- نارسایی مزمن قلب معاف دائم.
بند۵- هر نوع بیماری مزمن پریكارد-آندوكارد-میوكارد اعم از التهابی، تومورال،مادرزادی و اكتسابی معاف دائم.
بند۶- بیماریهای مادرزادی و یا اكتسابی،تومورال و التهابی آئورت و سرخرگهای بزرگ، مانند
كواركتاسیون، آنوریسم‌ها، آنژیومها و اتساع سرخرگهای ریوی، كانال شریانی باز، تنگی شریان ریوی اصلی و فیستولهای شریانی
وریدی در مورد عمل شده یا نشده معاف دائم.
بند۷- ازدیاد فشار خون شریانی در صورتی كه فشار خون باز سیتولیك از ۱۶۰ میلیمتر جیوه
و یا دیاستولیك از ۱۰۰ میلیمتر جیوه بالاتر باشد(مقصود از فشار خون باز آنست كه لااقل بیمار ۷۲ ساعت
در بیمارستان بستری و فشار خون درساعات مختلف شب و روز ثبت گردد) معاف دائم.
تبصره: ازدیاد فشار خون شریانی در صورتیكه فشار خون باز سیستولیك بین ۱۶۰-۱۴۰ میلیمتر جیوه و یا
دیاستولیك بین ۱۰۰-۹۰ میلیمتر جیوه باشد خدمات غیررزمی.
بند۸- ترومبوفلبیت‌ها:
الف) چنانچه عودكننده باشد معاف دائم.
ب) در موارد محدود خدمات غیررزمی.
بند۹- واریس‌ها:
الف) شدید و یا همواره با عوارض معاف دائم.
ب) خفیف و متوسط خدمات غیررزمی.
بند۱۰- تومورهای عروق لنفاوی، لنف آدنوم و الفانتیازیس كه لااقل یكی از اندامها را فرا گرفته باشد معاف دائم.
بند۱۱- اختلالات ریتم به صورت اكستراسیستولهای فوق بطنی به شرطی كه تعدادشان بیش از ۱۰ ضربان در دقیقه
باشد (در صورت تداوم یا اثبات دربیمارستانهای نیروهای مسلح یا دانشگاهی) معاف دائم.
بند۱۲- اختلالات ریتم به صورت اكستراسیستولهای بطنی كه تعدادشان بیش از هفت عدد در دقیقه و چند كانونی،
دو تا یا بیشتر پشت سرهم آمده باشد (بصورت R-on-T قرار گرفته باشد) معاف دائم.
بند ۱۳- تاكی آریتمی‌های فوق بطنی كه شامل تاكیكاردی دهلیزی (بیش از ۱۴۰ ضربان در دقیقه به شرطی كه پس از
سه ساعت استراحت بهبود نیابد)، فیبریلاسیون دهلیزی، تاكیكاردیهای نودال یا جانكشنال و تاكیكاردیهای بطنی در هر مورد معاف دائم.
بند۱۴- اختلال هدایت داخل دهلیزی، بلوك سینوس دهلیزی، وقفه سینوس دهلیزی و سندرم تاكیكاردی و برادیكاردی،
سندرم(اس.اس.اس) برادیكاردی سینوزال كمتر از ۵۰ ضربان در دقیقه كه با فعالیت تعداد ضربان به حد لازم افزایش نیابد
(در مورد اخیر به شرط ثبوت در بیمارستانهای نیروهای مسلح یا دانشگاهی) معاف دائم.
بند۱۵- اختلالات هدایتی دهلیزی بطنی مانند سندرم
W.P.W و همچنین اختلالات هدایتی كه منجر به استفاده از پیش دائم یا موقت شود معاف دائم.
بند۱۶- وجود یا سابقه بیماری تب روماتیسمی حاد (به شرط وجود كاردیت) معاف دائم

بیماریهای روماتولوژی و بافت همبند
ماده ۴۴: مشمولان مبتلاء به بیماریهای روماتولوژی و بافت همبند با توجه به نوع بیماری كه به آن مبتلاء می‌باشند
از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند۱- آرتریتهای عفونی حاد( استاف، بروسلوز، سالمونلا و سایر باكتریهای دیگر با تایید میكروب شناسی)
الف) با تغییر شكل مفصلی و استخوانی معاف دائم.
ب) بدون تغییر شكل ۶ماه معاف موقت.
ج) در صورتیكه در حین خدمت ایجاد شده باشد معاف دائم.
بند۲- آرتریتهای عفونی مزمن معاف دائم.
بند۳- آرتریتهای التهابی:
الف) آرتریتهای التهابی حاد: راكتیو، سندروم رایتر، تب روماتیسمی یكسال معاف موقت.
تبصره: در صورتیكه در حین خدمت بروز كرده باشد معاف دائم.
ب) آرتریتهای التهابی تحت حاد و مزمن: ارتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیك، اسپوندیلیت انكلوزان،
آرتریتها پسوزیازیسی، آرتریتهای التهابی روده، بیماری ویپل، آرتریت راكتیو، سندروم رایتر، كلاژنوزها،
واسكولیتها، ساركوئیدوز اسپوندیلو آرتروپاتی سرونگاتیو معاف دائم.
ج) هیدر آرتروز مزمن و مشهود معاف دائم.
بند۴- واسكولیتها:
الف) واسكولیتهای نكروزان: بیماری پان كلاسیك، پان میكروسكوپیك، وگنر، تاكایاسو، بیماری بهجت معاف دائم.
ب) واسكولیتهای ازدیاد حساسیتی به همراه گرفتاری احشاء معاف دائم.
بند ۵- كلاژنوزها، اسكلرو درمی‌ها، پلی‌میوزیت‌ها، درماتومیوزیت معاف دائم.
بند ۶- بیماریهای متابولیك استخوان:
الف) استئوپروز (طبق تعریف بر اساس سنجش تراكم استخوان در صورتیكه توده استخوانی در مقایسه با حداكثر توده استخوانی
بیش از S.D 5/2 كاهش یافته باشد) معاف دائم.
ب) استئوپنی (طبق تعریف بر اساس سنجش تراكم استخوان در صورتیكه توده استخوانی
در مقایسه با حداكثر توده استخوانی بیش از S.D 5/2-1 كاهش یافته باشد) خدمات غیررزمی.
ج) استئومالاسی معاف دائم.
د) هیپرپاراتیروئیدی معاف دائم.
بند۷- بیماریهای كریستالی: نقرس، نقرس كاذب معاف دائم.
بند۸- استئوآرتریت مفاصل بزرگ:
الف) در فرم شدید و ناتوان كننده معاف دائم.
ب) در فرم خفیف یكسال معاف موقت.
بند۹- شانه منجمد، پارگی روتاتوركاف معاف دائم.
بند۱۰- الیگونورودیستروفی RSDS معاف دائم.
بند۱۱- آرتروپاتی نورولوژیك (مفصل شاركو) معاف دائم.
بند۱۲- شبه تومورهای مفاصل: سینوویت، ویلوندولر، استئوكندروماتوز در مفاصل بزرگ، همانژیوم معاف دائم.
بند۱۳- استئونكروز مفاصل معاف دائم.
بند۱۴- ستون فقرات
الف) اسپوندیلولیسیت بروسلائی، استاف، سالمونلائی و سلی معاف دائم.
ب) انواع هرنی دیسكال با علائم كلینیكی و رادیولوژی معاف دائم.
بند۱۵- بیماریهای بافت همبند نظیر استئوژنریس ایمپرنكتا- اهلردانلوس و هموسیتینوری معاف دائم

بیماریهای عفونی
ماده ۴۵- مشمولان مبتلاء به بیماریهای عفونی با توجه به نوع بیماری كه بدان مبتلاء می‌باشند از معافیتهای
مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.
بند۱- بیماران مبتلاء به هپاتیت مزمن(بیش از ۶ماه) معاف دائم.
بند۲- ناقلین
HBSAg چنانچه HBSAg و HBVDNA و HBEAg سرم آنها مثبت باشد معاف دائم.
بند۳- كلیه بیماران مبتلاء به هپاتیت حاد ۶ماه معاف موقت.
بند۴- بیماران مبتلاء به هپاتیت C با تائید آزمایشگاههای مورد تائید مراكز درمانی ن.م معاف دائم.
بند ۵- سل:
الف) سل ریه فعال معاف دائم.
ب) ادنیت‌های سلی یك سال معاف موقت.
ج) سل احشاء
د) سل ریه بهبود یافته و ادنیتهای سلی درمان شده خدمات غیررزمی.
بند۶- جذام به هر شكل و در هر مرحله معاف دائم.
بند۷- عوارض بیماریهای عفونی مداوم (مانند سیفلیس‌ها، مننژیت‌ها، استئومیلیتها و…)
كه اختلال غیرقابل برگشت ایجاد كرده باشد معاف دائم.
بند۸- بیماران مبتلاء به نقص ایمنی سلولی اكتسابی و حاملین ویروس HIV معاف دائم.

بیماریهائی كه در آئین نامه پزشكی پیش بینی نشده اند
ماده ۴۶: كلیه بیماریهای ناتوان‌كننده كه فرد مبتلاء به آن قادر به انجام خدمت اعم از رزمی و غیررزمی نبوده و در این آئین نامه نیز پیش‌بینی نشده است به تشخیص شورای پزشكی مدیریت وظیفه عمومی و یا شورای عالی پزشكی
نیروی مربوطه به شورای عالی پزشكی ناجا معرفی و طبق نظر شورای عالی پزشكی ناجا به آنان رفتار خواهد شد.
ماده ۴۷: این آئین نامه كه در اجرای تبصره یك ماده ۳۹ قانون خدمت وظیفه عمومی در ۴۸ ماده و یك پیوست (۴۹ بندی)  در سال ۱۳۸۰ در ستاد كل نیروهای مسلح بازنگری و در تاریخ به تصویب وزیران بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، كشور، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
رسیده است و از تاریخ ابلاغ بعنوان جایگزین آئین نامه مصوب سال ۱۳۷۵ قابل اجرا است.
وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح وزیر كشور         وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی
دریابان علی شمخانی  سیدعبدالواحد موسوی لاری         سدكتر مسعود پزشكیان
پیوست در راستای اجرای ماده ۲۳ فصل دوم آئین نامه معاینه و معافیت مشمولین در صورتیكه پدر مشمول دارای بیماری یا نقص عضوی بشرح
زیر باشد از نظر شورای پزشكی نیاز به مراقبت و نگهداری دارد.
كلیه بدخیمی‌های دستگاههای بدن كه موجب ناتوانی و از كارافتادگی فرد گردد و یا پیشرفته و مقاوم به درمان باشد و به تایید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.

1. تومورها و آدنوپاتیهای مزمن و غیر قابل درمان مدیاستن همراه با علائم فشاری برمدیاستن.
2. تبصره: در مورد سرطانهای قابل درمان و محدود كه متاستاز نداده و عوارض نداشته باشد
   این قسمت مصداق ندارد.
   جذام با تشخیص متخصص پوست و تائید مراكز مبارزه با جذام در مرحله ایزوله شدن بیمار و تا زمانی كه خطر واگیر بیماری به دیگران وجود دارد و به همین نحو در انواعی از بیماری كه پیشرفته بوده و عوارض شدید پوستی یا عصبی در شخص مبتلاء ایجاد كرده باشد.
3. سیفلیس‌های عصبی یا قلبی عروقی شدید و یا سیفلیس‌های استخوانی كه ایجاد ضایعات انهدامی در استخوان یا مفاصال كرده باشد.
4. مبتلایان به سل فعال كه منجر به محدودیت و از كارافتادگی فرد گردد با تائید مراكز تخصصی مربوطه.
5. آرتریتهای مزمن توام با تغییر شكل در استخوانها و جمود در مفاصل و ستون فقرات بصورت پیشرفته كه مانع انجام فعالیتهای روزمره شده باشد.
6. انواع نوروپاتی‌ها و میوپاتی‌های اولیه و ثانوی در مراحل پیشرفته كه منجر به ناتوانی و اختلال در ایستادن و حركت شده باشد.
7. فلج اندام فوقانی یا تحتانی بدن (همی‌پلژی،پارایلژی) كه موجب ناتوانی در اعمال روزانه شخص شده باشد.
8. پاركینسون در مراحل پیشرفته با علائم بالینی واضح و با تائید متخصص بیماریهای اعصاب.
9. مولتیپل اسكلروز در مرحله استقرار كامل.
10. انواع صرع مقاوم به درمان.
11. كلیه ضایعات عروقی مغزی كه موجب ناتوانی فرد گردد.
12. كلیه بیماریها، تروماها و اعمال جراحی روی ستون فقرات كه منجر به اختلالات اسفنگتری و فقدان ارزش كاری یك اندام شده باشد.
13. هر گونه اعمال جراحی روی مغز در صورتیكه منجر به عوارض عصبی یا روانی شدید بعد از عمل شد ه باشد.
14. پسیكوزها و بیماریهای روانی مزمن با سابقه معتبر بستری‌های متعدد در بیمارستانهای روانی و یا تائید متخصص بیماریهای روانی.
15. نقص عقلانی و كندذهنی با كسب نظر از متخصص مربوطه و مراكز توانبخشی كه ضریب
16. هوشی به ۳۰% و كمتر نقصان یافته باشد (میزان كارایی شخص از نظر مراكز توانبخشی ۳۰% باشد)
    در مورد قطع یا ازكارافتادگی اندام فوقانی یا تحتانی به شرح زیر رفتار شود.
17. الف) قطع یك پا از زانو به بالا و یا اینكه عملاً یك پاكارائی خود را از دست داده باشد.
    ب)قطع هر دو پا از مفصل متاتار سوفلانجیال (MP)  به بالا.
    ج) قطع یك دست از آرنج به بالا و یا اینكه یك دست عملاً كارائی خود را از دست داده باشد.
    د) قطع هر دو دست از هر جا كه باشد.
    بیماریهای مزمن و انسداد شدید ریه همراه كاهش ظرفیت تنفسی ریه به میزان ۵۰% و بیشتر.
18. تغییر شكلهای شدید مادرزادی جدار قفسه صدری كه موجب كاهش ظرفیت تنفسی به میزان ۱۵% و یا كمتر یا نارسائی قلب شده باشد.
19. سابقه اعمال جراحی ریه و قفسه صدری (توراكوپلاستی، رزكسیون ریه) كه منجر به كاهش ظرفیت تنفسی به میزان ۵۰% و یا كمتر شده باشد.
20. هیپرتیروئیدی شدید همراه با عوارض قلبی، عصبی، چشمی و لاغری مفرط و هیپرتیروئیدی پیشرفته با ایجاد عوارض.
21. دیابت شیرین مزمن مقاوم به درمان با عوارض چشمی،عصبی و كلیوی پیشرفته.
22. آكرومگالی، ژیگانتیسم، كوشینگ، آدیسون در هر مورد به شرطی كه پیشرفته بوده و عوارض جسمی یا روانی یا علائم بالینی واضح ایجاد كرده باشد به همراه سوابق معتبر پزشكی و با تائید متخصص غدد مترشحه داخلی.
23. چاقی مفرط به قسمی كه وزن شخص ۸۰% و یا بالاتر از وزن مطلوب =(۲+۱۰۰- طول قد) و یا BMI > 40 باشد.
24. بیماریهای مزمن كبدی همراه با عوارض مربوطه (آسیت و…)
25. نارسائی مزمن كلیه با علائم واضح بالینی و پاراكلینیكی به تائید متخصص نفرولوژی.
26. بیماریهای التهابی مزمن روده (كرون، كولیت اولسرو) كه پاسخ به درمان طبی نداده و دچار عوارض گوارشی شده باشد.
27. هموفیلی‌های شدید كه نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.
28. كولستومی‌های دائمی.
29. كلیه اعمال جراحی در سرتاسر دستگاه ادراری كه منجر به تغییر مسیر اداری بشود و انواع پیوندها نظیر پیلوستومی، نفروستومی،اورتروستومی-جلدی،سیستوستومی.
30. فیستولهای مثانه به ركتوم غیرقابل درمان.
31. برداشتن كامل مثانه.
32.  برداشتن هر دو كلیه و یا یك كلیه بهمراه اختلال عملكرد در كلیه مقابل.
33.  پیوند كلیه.
34.  فقدان هر دو چشم و یا آنكه هر دو چشم عملاً فاقد بینائی باشد.
    تبصره: به هر علتی كه دید یك چشم به میزان ۱۰۰% و دید چشم دیگر به میزان ۵۰% از بین رفته باشد  و یا دید هر دو چشم در مجموع به اندازه ۵۰% دید یك چشم باشد این نوع مصداق دارد.
35.  كری كامل هر دو گوش كه  با سمعك نیز میزان كاهش شنوائی از ۶۰ دسی بل مجموعاً در هر دو گوش بیشتر باشد.
36.  كری و لالی توام با تایید متخصص گوش،حلق و بینی.
37.  بیماریهای مادرزادی، اكتسابی، تومورال، یا التهابی (روماتیسمال) قلبی، آئورت و یا سرخرگهای بزرگ دیگر مانند كواركتاسیون، آنوریسم‌ها، و یا اتساع سرخرگهای ریوی، كانال آرتریل باز، تنگی شریان ریوی اصلی، فیستولهای شریانی و ریوی در صورت عارضه دار بودن.
38.   بیماری عروق كرونر(انفاركتوس میوكارد و آنژین صدری) كه موجب درجاتی از نارسایی قلبی و از كارافتادگی فرد گردد با تشخیص مراكز تخصصی ن.م.
39.   نارسائی پیشرفته قلب با علائم بالینی واضح.
40.   اعمال پیوند عروق كرونر و تعویض دریچه‌های قلب و گذاشتن پین میكرهای دائمی كه علیرغم انجام عمل درجاتی از نارسایی قلب وجود داشته باشد.
41.  انواع آریتمی‌ها و بلوكهای قلبی كه موجب نارسایی قلبی شده و امكان انجام فعالیت روزمره را از شخص بگیرد.
42.  انواع كاردیومیوپاتی‌ها.
43.  فزایش اولیه یا ثانویه فشار خون شریان ریوی، توام با نارسایی قلبی به هر علت كه باشد (منظور از نارسایی قلبی قرارگرفتن شخص در كلاسهای ۳و۴ تنگی نفس می‌باشد)
44.  اختلالات عروقی كه منجر به فلبیت و پری‌فلبیت همراه با ورم شدید و مزمن اندام گردیده و آندارتریت مسدود كننده.
45.  لیه بیماریهای ناتوان كننده و شدید پوستی كه به درمان مقاوم بوده و به تایید متخصصین مربوطه رسیده باشد.
46.   اسكار و كلوئید ناشی از سوختگی‌ها كه موجب اختلال عملكرد اعضاء شده ویا بیش از ۵۰% از سطح بدن را فرا گرفته باشد
47.  سندرم سوء جذب كه موجب كاشكسی شدید فرد گردد و پاسخ به درمان طبی نداده باشد.
48.  ضعف شدید جسمانی (كاشكسی) بعلل مختلف و نواقص و معایبی كه توان جسمانی را به میزانی كاهش داده باشد كه عملاً شخص مورد معاینه
    بدون كمك دیگران در انجام حوایج و تكالیف و كارهای روزمره ناتوان شده و نیاز به مراقبت شخص دیگری داشته باشد