زبان مجاری 

اطلاعاتی مفید در مورد زبان مجاری

زبان مجاری چیست ، زبان مَجاری (به مجاری: magyar، ماجار) زبانی است و زبان کشور مجارستان
از خانواده زبان‌های فین‌واوگری و شاخه زبان‌های اوگری و بی‌پیوند با دیگر زبان‌های مرکز اروپا.

زبان مجاری در جایگاه هموندی در میان دسته کوچک زبان‌های اروپا که از خانواده زبان‌های هند و اروپایی
نیستند همواره مورد توجه زبانشناسان بوده‌است.

این زبان ۱۳میلیون گویشور دارد که ۹.۵ تا ۱۰میلیون‌تن از آنان در مجارستان کنونی می‌زیند.

نزدیک به دو میلیون تن در سرزمین‌هایی می‌زیند که تا پیش از جنگ جهانی یکم در پادشاهی مجارستان جای می‌گرفتند.

بزرگ‌ترین بخش از این گروه با ۱.۴میلیون‌تن جمعیت در رومانی کنونی می‌زیند.

همچنین در کشورهای اسلواکی، کرواسی، صربستان، اوکراین، اتریش و اسلوونی نیز مجاری‌زبانان می‌زیند.
از این گذشته نزدیک به یک‌میلیون مجاری‌ زبان هم در سراسر جهان پراکنده‌اند.

 

دسته‌بندی و تاریخچه زبان مجاری چیست؟

زبان مجاری آغازین را از ۱۰۰۰ (پیش از میلاد) می‌دانند. در آن هنگام مجاری از زبان‌های اوب-اوگری جداگردید.

مجاری زبانی‌است اوگری که در زیرگروه زبان‌های فین‌واوگری جای‌ میگیرد

و آن هم شاخه‌ای از خانواده زبان‌های اورالی است.

در دهه ۱۶۷۰ بود که پیوند میان زبان‌های اوگری و فینی مورد توجه قرارگرفت. در سده‌های ۱۸ و ۱۹ میلادی
دسته‌بندی زبان مجاری از نظر سیاسی بسیار بحث‌انگیز بود.

اما امروزه خانواده زبان‌های اورالی مانند خانواده‌های زبان‌های هند و اروپایی و زبان‌های استرانزیایی یک
دسته زبانی شناخته‌شده و تثبیت‌شده‌است.

زبان مجاری چیست ، ریشه های زبان مجاری در مجارستان

اورالی

نام یکی از خانواده‌های زبانی در جهان است.

کسانی که در اصل به زبان اورالیِ آغازین سخن می‌گفتند، بین ۷ تا ۱۰ هزار سال پیش در کوه‌های اورال
در کنار سیبری ساکن بودند. این افراد، ۱۵۰۰ سال پیش به سوی اروپا مهاجرت کردند.

نخستین تیره زبانی که از زبان مادر جدا شده بود، زبان سَمویِدی بود.

البته گسترش زبان‌ها ی این خانواده پیش از مهاجرت آنها به اروپا آغاز شده بود.

برای نمونه، زبانهای اوگری، حدود ۳۰۰۰ سال پیش، از زبان‌های فینی جدا شدند.

 

سَمویِدی

الف) سمویدی شمالی، شامل نِنِتس که در واپسین منطقه از شمالِ شرقی از بخش اروپاییِ روسیه استفاده می‌شود.

اِنِتس که مردم شمال سیبری آن را بکار می‌برند، و ناگاسان که آنهم در شمال سیبری و بویژه در منطقهٔ تایمیر استفاده می‌شود.

ب) سمویدی جنوبی، شامل زبان سِلکوپ است که ساکنان مناطق میانِ رودهای اُب و یِنیسِی در سیبری بدان سخن می‌گویند.

سلکوپ تنها زبان باقی مانده از شاخهٔ سمویدی جنوبی است.

 

اوگری

شاملِ زبان مجاری که زبان رسمی مجارستان است، و زبان‌های خانتی (یا اُستیاک) و مانسی (یا وگول)
که در غرب سیبری، در کنار رود اُب از آنها استفاده می‌شود.

بر سر اینکه آیا این دو زبان اخیر را باید با زبان مجاری در یک گروه قرار داد یا نه، میان زبانشناسان اختلاف وجود دارد.

به دو زبانِ یادشده، اُب- اوگری هم می‌گویند.

فینی

الف) پرمی ^∗شامل کومی (یا زیریان)، کومی پرمیاک، و اودمورت (یا وودیاک) که در شرق بخش‌های اروپاییِ روسیه استفاده می‌شوند.

ب) ولگایی شامل زبان‌های مردوین و ماری که از هر دو در پیرامون بخش‌های غربی و میانی رود ولگا استفاده می‌شود.

زبان مردوین دو گویشِ متفاوت دارد: ارزیا و موکشا.

پ) سامی^∗ (این شاخه و زبان را با خانوادهٔ زبان‌های سامی اشتباه نگیرید).

گروهی از مردم شمال اسکاندیناوی و شمال غربی روسیه به این زبان سخن می‌گویند.

ت) بالتوفینی^∗ شامل زبان فنلاندی که در فنلاند از آن استفاده می‌شود و عدهٔ کمی در روسیه و استونی هم بدان سخن می‌گویند.

و نیز زبان استونیایی که در استونی بکار می‌رود. زبان‌های دیگری نیز در این شاخه وجود دارند

افراد بسیار کمی بدانها سخن می‌گویند. از آنجمله می‌توان به لیوونی^∗ اشاره کرد

عده کمی در لتونی بدان سخن می‌گویند (فراموش نکنید که زبان رسمی لتونی، لتونیایی است)

و یا به زبان‌های کارلی، وپس، اینگری و ووتیک که همگی در بخش‌هایی از شمال غربی روسیه استفاده می‌شوند.

شاخه‌های دیگر از زیرخانوادهٔ فینی، از شاخهٔ بالتوفینی جداشده‌اند.

زبان‌های اورالی، پسوندهای بسیاری دارند. زبان فنلاندی ۱۴ حالت اسمی و مجاری ۱۷ حالت اسمی دارد.

این تعداد در سامی ۶، و در خانتی تنها سه عدد است! فعل در زبان مردوین شکل‌های پیچیده‌ای دارد.

این شکل‌ها با چهار زمان و هفت وجه، برای فاعل و مفعول فرق می‌کنند.

نمونه ای مکالمات روزانه مجاری

• Jó napot (:یو ناپُت) :روزخوش
• Viszlát (ویسلات):بدرود(نیمه‌رسمی)
• Elnézést! (النیزیشت) :ببخشید!
• Köszönöm (کؤسؤنؤم) :سپاسگذارم
• Mennyi? (مِن‌نی) :چه اندازه؟
• Igen :آره
• Nem :نه
• Nem értem (نِم ایرتِم) :نمی‌دانم
• víz (ویز) :آب
• bor :باده
• sör (شؤر): آبجو
• tea (ته‌آ):چای
• tej (تِی):شیر(نوشیدنی)
• Szeretlek (سِرِتلِک): دوستت دارم.

الفبا

A	Á	B	C	Cs	D	Dz	Dzs	E	É	F
G	Gy	H	I	Í	J	K	L	Ly	M	N
Ny	O	Ó	Ö	Ő	P	(Q)	R	S	Sz	T
Ty	U	Ú	Ü	Ű	V	(W)	(X)	(Y)	Z	Zs

حرف‌های درون دوکمان تنها برای واژگان بیگانه کاربرد دارند.

زبان مجاری چیست و ریشه و خاستگاه زبان مجاری

زبان‌های فین‌واوگری

نام زیرگروهی از زبان‌های اورالی است. بسیاری از زبان‌شناسان
زبان‌هایی چون مجاری، فنلاندی، استونیایی و شماری دیگر را در این دسته جای‌می‌دهند.
برخلاف بیشتر زبان‌هایی که در اروپا گویشورانی دارد، این زبان‌ها پیوندی با
زبان‌های هند و اروپایی ندارند.

زبان‌های سمویدی هم زیرگروهی از زبان‌های اورالی‌است. پاره‌ای از
زبانشناسان اورالی و فین واوگری را برابر هم می‌دانند. دسته کوچکی از زبان‌های
فین‌واوگری با خطر نابودی رودررویند.

فین‌واوگری‌ها به مردمانی گفته می‌شود که به یکی از زبان‌های این
خانواده سخن بگویند.

 

سنجش واژگان

فارسی	فنلاندی	استونیایی	سامی شمالی	ایناری سامی	ماری	کومی	خانتی	مجاری	بازسازی فین‌واوگری
دل	sydän, sydäm–	süda, südam–	–	–	šüm	śələm	səm	szív	*‎śiδä(-mɜ) / *śüδä(-mɜ)
دامنِ پوشاک	syli	süli	salla, sala	solla	šəl	syl	jöl	öl	*süle / *sile
سیاهرگ	suoni	soon	suotna, suona	suona	šön	sən	jan	ér	*sōne / *se̮ne
رفتن	mennä, men–	minna, min–	mannat	moonnađ	mije-	mun-	mən-	menni, megy	*mene-
ماهی	kala	kala	guolli, guoli	kyeli	kol	–	kul	hal	*kala
دست	käsi, käte– gen. käden, part. kättä	käsi, kät– gen. käe, part. kätt	giehta, gieđa	kieta	kit	ki	köt	kéz	*käte
چشم	silmä	silm	čalbmi, čalmmi	čalme	šinča	śin	sem	szem	*śilmä
یک	yksi, yhte– gen. yhden, part. yhtä	üks, üht– gen. ühe, part. üht(e)	okta, ovtta	ohta	ikte	ət’ik	ĭt	egy	*ykte
دو	kaksi, kahte– gen. kahden, part. kahta	kaks, kaht– gen. kahe, part. kaht(e)	guokte	kyeh´ti	kokət	kyk	kät	kettő/két	*kakta / *käktä
سه	kolme	kolm	golbma	kulma	kumət	kujim	koləm	három	*kolme / *kulme
یخ	jää	jää	jiekŋa, jieŋa	jiena	ij	ji	jöŋk	jég	*jäŋe
شپش	täi	täi	dihkki	tikke	tij	toj	tögtəm	tetű	*täje

شمارگان

شماره	فنلاندی	استونیایی	وورو	سامی شمالی	ایناری سامی	ارزیا	ماری چمنزاری	مانسی	مجاری	نیافین‌واوگری
۱	yksi	üks	ütś	okta	ohta	vejke	ikte	akva	egy	*ykte
۲	kaksi	kaks	katś	guokte	kyeh´ti	kavto	kokət	kityg	kettő	*kakte
۳	kolme	kolm	kolm	golbma	kulma	kolmo	kumət	hurum	három	*kolm-
۴	neljä	neli	nelli	njeallje	nelji	ńiľe	nələt	nila	négy	*neljä-
۵	viisi	viis	viiś	vihtta	vitta	veƭe	wizət	at	öt	*vit(t)e
۶	kuusi	kuus	kuuś	guhtta	kutta	koto	kuδət	hot	hat	*kut(t)e
۷	seitsemän	seitse	säidse	čieža	čiččam	śiśem	šəmət	sat	hét	N/A
۸	kahdeksan	kaheksa	katõsa	gávcci	käävci	kavkso	kandaš(e)	ńololov	nyolc	N/A
۹	yhdeksän	üheksa	ütesä	ovcci	oovce	vejkse	indeš(e)	ontolov	kilenc	N/A
۱۰	kymmenen	kümme	kümme	logi	love	kemeń	lu	lov	tíz	N/A